Doğum Felci- Doğum sonrası Beyin Felci, Spastisite
Doğum sonrası ortaya çıkan iki farklı uzuv hastalığı olan doğum felci ve doğum sonrası beyin felci-spastisite üst ekstremiteyi ilgilendiren sinirsel sorunlardır. İkisi birbirinden ayrı nedenlerle oluşmaktadır. Hastalık olarak yansımaları da çok farklıdır.
Doğum felci sıklıkla kilolu bebeklerde normal doğum sırasında bebeğin ters bir şekilde ve özellikle de omuzla doğum kanalına takılması sonrası ortaya çıkar. Burada boyun bölgesinde boyundan çıkarak kola-ele inen sinirler doğum sırasında hasar görür. Omuzda, dirsekte, elde veya kolun tümünde hareketsizlik, güçsüzlük, fonksiyon eksikliği görülür. Hiçbir zaman aynı nedenle ayakta ve bacakta bir sorun yoktur. Kasların spastisitesi görülmez. Mental ve zihinsel sorun ve-veya beyinle ilgili merkezi sinir sistemi sorunları eşlik etmez (konuşma bozukluğu,denge bozukluğu vb.). Bu bebekler doğumdan sonra 1. Günden itibaren el cerrahı, fizik tedavi ve rehabilitasyon uzman hekimlerinin takipleri altında tedavi edilmelidirler. Gelişmeye göre EMG (sinir ileti testi), MR incelemeleri yapılmalıdır. Amaç klinik izlem ile birlikte sinir etkilenmesinin derecesini saptamaktır. Bu bebekler ağır sinir etkilenmeleri ve kopmalarında ilk 6 ayda ameliyatla tedavi gereksinimi duyabilirler. Kopan sinirler onarılmalıdır. Cerrahi tedavi sonrası hastaların izlemleri sürer. Bazen yetersiz fonksiyonlar için veya erken dönemde sinir ameliyatı gereksinimi olmayan hastaların fonksiyonlarını arttırma amaçlı 2.5 yaşından itibaren okul yaşına kadar kiriş, kas nakilleri, kemik-eklem ameliyatları ile tamamlayıcı cerrahiler yapılabilir. Doğum felci sonrası etkilenen uzuvu diğer uzuvla karşılaştırmak doğru değildir. Etkilenen uzuv sinir yaralanması derecesine, tedavinin ve rehabilitasyonun etkinliği doğrultusunda diğer uzuv fonksiyonlarından farklılık gösterir. Doğum felci erken tanı zamanında etkin tedavi ve iyi takiple başarılı bir şekilde tedavi edilebilir.
Doğum sonrası spastisite, beyin felci olarak da bilinen bir beyin hastalığıdır. Beyin hücrelerinin zarar görmesi sonrasında uzuvlarda kasılmalar, fonksiyon kayıpları görülür. Gebeliğin erken dönemlerinden başlayarak bebek doğduktan sonra ilk 2-3 yıla kadar beynin gelişimi sırasında zarar görmesi ile meydana gelebilir. Kasların orantısız kasılması beyin hücrelerinden çıkan anormal elektriksel aktivite sonucudur. Burada hastanın kol ve bacaklarındaki sinirlerde bir yaralanma yoktur. Bu bebeklerin bazılarında zihinsel ve mental sorunlar,merkezi sinir sistemi bozuklukları görülebilir. Alt ve üst ekstremitelerinin (uzuvların) birlikte etkilenebileceği beyin felcinde uzuv fonksiyonlarının yapılandırılması çok önemlidir. Çocuk nörolojisi, fizik tedavi ve rehabilitasyon, ortopedi- el cerrahisi uzmanları doğumdan sonra bir ekip çalışması içerisinde gelişimi ve tedavi basamaklarını takip ederler. Rehabilitasyon tedavi sürecinde anahtardır. El cerrahisi özellikle gevşemeyen kasların gevşetilmesinde, kas ve kiriş nakilleriyle üst ekstremitede fonksiyonellik artışına yardımcı olur. Bazen fonksiyonelleği arttırmak için rehabilitasyon süreçlerini takip eden tekrarlayan cerrahiler gerekebilir.Bu hastalar özellikle rehabilitasyon süreçleri açısından erişkin yaşlara kadar izlenmelidir. Amaç fonksiyonel bir el, üst ekstremite yanında alt ekstremitenin de benzer tedavilerle iyileştirilmesidir. Alt ekstremite için (ayak,diz,kalça) cerrahi ve rehabilitasyon süreçleri yürüme başlanmadan tamamlanmaya çalışılmalı veya bozuk yürüme paternleri düzeltilmelidir.
